Мұхамед Әл-Хорезми есебі
Мұхамед Әл-Хорезми есебі IX ғасырдан бастап математикалық ой-өрістерді, ғылымды байытқан, өзінің ғылымдағы даңқын мәңгі өшпестей қалдырып кеткен өзбек және тәжік ғалымдары шықты. Сол ғалымдардың бірі математик Мұхамед Әл-Хорезми. ІХ ғасырдың бас кезінде ол алгебраның оқулығын жазған, оған «әл –жебр» және «әл-мукабала» деген ат берген. Осының біріншісінен қазіргі «алгебра» деген сөз шықты. Кітапта теңдеулерді шешкенде қолданылатын екі тәсіл келтірілген. Есеп. Теңдеуді шеш. 8х-24=3x-4 Теңдеуді «Әл-жебр» тәсілі бойынша шешейік. Екі жағынан 4 және 24 сандарын қосамыз. 8х-24+4=3x+(4-4) 8х-24+4=3x 8х+(24-24)+4=3x+24 8x+4=3x+24 «Әл – Мукабала» тәсілі бойынша екі жағынан да 3х пен 4-ті шегереміз. 8х-3х+4=3x-3x+24 5x+4=24 5x-4+4=24-4 5x=20 x=4 Ол кезде теріс сандардың теориясы жоқ болатын. Сондықтан Әл-Хорезми -24+4=-20 деп жазуды білмейді. Бұл теңдеуді қазір былай шығарамыз: (мүшелерді теңдіктің екінші жағына таңбасын ауыстырып көшіреміз) 8х-3х=24-4 5x=20 x=4
Мұхамед Әл-Хорезми есебі;
Файлды онлайн қарап алу: muhamed-al-horezmid-eseb.doc